هنر، فرصتی برای تقویت بنیان خانواده و پیشگیری از بحران‌های اجتماعی | نشست خبری تئاتر سریالی «ذهن» در کافهکتاب «اثر» برگزار شد
تئاتر سریالی «ذهن» به کارگردانی عادل توکلی و نویسندگی معین رواقی در سه موقعیت مکانی بر روی صحنه می‌رود.
به گزارش شهرآرانیوز، نشست خبری تئاتر سریالی ذهن، ظهر امروز، ۱۸ آذر ۱۴۰۳، با حضور نیره عابدین‌زاده معاون دادستان خراسان رضوی، محمد حسین‌زاده مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و عوامل نمایش ذهن و اصحاب رسانه در کافهکتاب «اثر» برگزار شد.
هنر، زبان توانمند برای ارائه راه‌حل‌ها
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در ابتدای این نشست با حضور هنرمندان و اهالی رسانه، از تلاش‌ها و دغدغه‌های هنرمندان این نمایش قدردانی کرد و گفت: تشکر می‌کنم از خانم عابدین‌زاده که دعوت ما را پذیرفتند و در جمع هنرمندان و رسانه‌ای‌ها حضور پیدا کردند. همچنین از بچه‌های هنر نمایش تشکر می‌کنم که دغدغه رفع آسیب‌های اجتماعی از طریق آثار نمایشی را دارند. هنرمندی که مردم، کشور و جامعه خود را دوست دارد، می‌تواند با نمایش نقاط آسیب‌پذیر، به پیشرفت کشور کمک کند.
محمد حسین‌زاده با اشاره به علل مختلف آسیب‌های اجتماعی از جمله مسائل اقتصادی، فرهنگی و حتی تأثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی، بیان کرد: پدیده کرونا باعث کاهش ارتباطات اجتماعی و افزایش آسیب‌های اجتماعی در بسیاری از کشور‌های جهان شد. پیشگیری از این آسیب‌ها کم‌هزینه‌تر و اثربخش‌تر از درمان است. نمایش این آسیب‌ها در آثار هنری مانند تابلوی هشدار عمل می‌کند و به افراد خطرات احتمالی را گوشزد می‌کند.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: هنر نه‌تنها توانایی هشداردادن درباره آسیب‌ها را دارد، بلکه می‌تواند راه‌حل‌های خروج از بحران را نیز به‌زیبایی ارائه دهد. هیچ زبانی مانند هنر توانمندی ارائه این راه‌حل‌ها را ندارد.
حسین‌زاده با اشاره به رویکرد دستگاه قضایی در همکاری با هنرمندان تصریح کرد: اعتماد دستگاه قضایی به هنرمندان استان و اشتراک‌گذاری مسائل اجتماعی با آن‌ها اتفاقی مبارک است. این همکاری می‌تواند از تکرار آسیب‌ها جلوگیری کند و هنرمندان دیگر رشته‌ها همچون سینما، تجسمی و ادبیات نیز می‌توانند از این فرصت بهره ببرند.
وی با تأکید بر اهمیت تقویت هویت فرهنگی ایرانی-اسلامی، گفت: تقویت هویت فرهنگی، ما را از آسیب‌های اجتماعی دور می‌کند. همان‌طورکه پیامبر اسلام(ص) با تکریم دختر خود، حضرت زهرا (س)، فرهنگی متعالی را در جامعه حجاز ایجاد کرد، می‌توانیم با تمرکز بر ارزش‌های فرهنگی و دینی، جامعه را از بحران‌ها عبور دهیم.
«آنومی»، نمایش مشکلات اجتماعی و آسیب‌های عمیق
در ادامه این نشست، معاون دادستان خراسان رضوی، با تأکید بر اهمیت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، تصریح کرد: یکی از سؤالات جدی که همیشه در ذهن ما وجود دارد، این است که آیا روش‌های پیشگیرانه در حوزه آسیب‌های اجتماعی موفقیت‌آمیز بوده‌اند یا نه؟ پاسخ به این سؤال ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد، اما آنچه مشخص است، اینکه روش‌های پیشگیرانه هنوز نتوانسته‌اند بازخورد جامعه‌پسند را پیدا کنند. در این میان، آثار هنری می‌توانند ارتباط مؤثری با مخاطب برقرار کرده و نقش مهمی در پیشگیری از این آسیب‌ها ایفا کنند.
نیره عابدین‌زاده با اشاره به تئاتر «آنومی» که عادل توکلی کارگردانی آن را برعهده داشت و براساس پرونده‌های واقعی تهیه شده بود، خاطرنشان کرد: این تئاتر به بررسی مسائلی پرداخت که ریشه‌های عمیق اجتماعی دارند و معمولاً کمتر به آن‌ها پرداخته می‌شود. این نمایش توانست عمق مشکلات اجتماعی را به نمایش بگذارد و تلنگری برای جامعه باشد که قبل از وقوع مشکلات، باید برای آن‌ها اقدام کرد. هنر می‌تواند فرصتی فراهم کند که ما به‌جای نادیده‌گرفتن مسائل، به گفت‌و‌گو و تعامل بپردازیم و از بروز آسیب‌ها جلوگیری کنیم.
وی با اشاره به جنبه‌های پیشگیرانه تئاتر و نقش آن در بهبود شرایط اجتماعی افزود: یک صحنه تلخ در تئاتر ممکن است به‌عنوان یک هشدار عمل کند. برای مثال، اثر هنری می‌تواند توجه خانواده‌ها را به اهمیت گفت‌و‌گو با فرزندان و تقویت کانون خانواده جلب کند. در نهایت، این هنر است که می‌تواند بنیان خانواده را تقویت کرده و از تخریب آن جلوگیری کند.
عابدین‌زاده همچنین به چالش‌های تولید آثار هنری در زمینه آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: تولید آثار هنری در این زمینه کار سختی است. سخت است که اثر هنری را جذاب کنیم، دیدگاه مسئولین را جلب کنیم و مجوز‌های لازم را دریافت کنیم. اما همان‌طورکه می‌دانیم، این کار سخت نتیجه می‌دهد. آنچه تولیدکنندگان آثار هنری در این مسیر انجام می‌دهند، نه‌تنها در وجدانشان بلکه در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و کمک به جامعه نیز مؤثر است.
هنر، ابزاری برای بیان صریح مسائل روان‌شناختی
در ادامه، مصطفی دریادار، روان‌شناس که به عنوان مهمان در این رویداد حضور داشت، با اشاره به جسارت موجود در ایده‌ها و اپیزود‌های تئاتر «ذهن»، گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته این اثر، توانایی‌اش در بیان صریح و جسورانه مسائل پیچیده روان‌شناختی است. تئاتر ما باید باشجاعت درباره مسائل مهم صحبت کند و در یک فضای پرفورمنس، مخاطب را به تفکر و درگیرشدن دعوت کند. این نمایش دقیقاً چنین جسارتی را به نمایش می‌گذارد.
وی با تأکید بر تغییر رویکرد‌های روان‌شناسی معاصر، بیان کرد: روان‌شناسی امروز به سمت استفاده از روش‌های جدید رفته است که به‌جای تکرار درمان‌های معمول، بر ایجاد آگاهی و نیازسازی تمرکز دارد. جامعه امروز با مسائل مختلفی مواجه است و ما باید چیزی بسیار جالب‌تر از روش‌های سنتی به آن ارائه دهیم. یکی از سخت‌ترین چالش‌های زندگی انسان، مسائل عاطفی است. ما باید فضایی ایجاد کنیم که افراد جسارت بیشتری برای فکرکردن و گفت‌و‌گو درباره این مسائل پیدا کنند.
این روان‌شناس با اشاره به اهمیت روابط انسانی در روان‌شناسی مدرن، خاطرنشان کرد: روان‌شناسی امروز انسان را بدون رابطه معنا نمی‌کند. انسان در رابطه معنا می‌گیرد و یکی از سخت‌ترین چالش‌ها در این حوزه، توجه به خودمان است؛ توجه به گفت‌وگویی که با خود داریم و گفت‌وگویی که با دیگران شکل می‌دهیم. سخت‌ترین گفت‌وگوها، درباره مسائل عاطفی است؛ زیرا این مسائل به ارزش‌ها، اعتقادات و فرهنگ ما بازمی‌گردند.
دریادار با اشاره به جذابیت استفاده از تئاتر به‌عنوان یک ابزار روان‌شناسی، تصریح کرد: تئاتر می‌تواند به‌عنوان یک محصول روان‌شناسی کاربردی مورد استفاده قرار گیرد. ما در روان‌شناسی جدید به دنبال روش‌های جایگزین هستیم. تئاتر این امکان را فراهم می‌کند که مفاهیم روان‌شناختی را به‌صورت مستقیم به مخاطب منتقل کنیم. گستردگی تئاتر و جذابیت آن باعث می‌شود که در مدت کوتاهی، تأثیری معادل چند ماه تراپی حاصل شود.
فرصتی برای تجربه‌ای متفاوت در بازیگری
حسین اکبرپور، بازیگر نمایش ذهن، در آغاز سخنان خود درباره چگونگی حضورش در این پروژه بیان کرد: این یک فرصت محترم بود که عادل توکلی به این نتیجه رسید که من می‌توانم در این حوزه کمکی کنم. هرچند خودم را بازیگر نمی‌دانم و علاقه بیشتری به کارگردانی دارم، اما پیشنهاد وسوسه‌انگیز عادل باعث شد این چالش را بپذیرم. البته شرط من این بود که اگر در هر لحظه او احساس کرد به آنچه مدنظرش است نمی‌رسم، تیم را ترک کنم. خوشبختانه تا اینجا همکاری خوبی داشتیم.
این بازیگر با اشاره به دشواری‌های بازیگری در این نمایش، افزود: بازی‌کردن به حرف و اسم آسان به نظر می‌رسد، اما وقتی وارد صحنه می‌شوی، سختی آن را درک می‌کنی. گاهی حضور قوی یک بازیگر دیگر مثل آرش تبریزی، حتی نمی‌گذارد در صحنه نفس بکشید. این سطح از انرژی و هماهنگی است که به کیفیت نمایش می‌افزاید.
هنرمند؛ آگاهی‌بخش جامعه، نه درمانگر آن
وی با تأکید بر وظیفه هنرمندان در نمایش آسیب‌های اجتماعی، گفت: وظیفه هنرمند صرفاً اطلاع‌رسانی است. هنرمند، به‌ویژه در تئاتر اعتراضی، باید آسیب‌های جامعه را بزرگ‌نمایی کرده و توجه مردم و مسئولین را به آن‌ها جلب کند. اما ارائه راهکار و درمان این معضلات وظیفه روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و مسئولان است، نه هنرمندان.
این بازیگر در پایان سخنان خود به اهمیت کار گروه «ذهن» اشاره کرد و گفت: تیم نمایش «ذهن» رسالت اجتماعی خود را انجام داده است. ما معضل را نشان داده‌ایم و حالا وظیفه مسئولان و رسانه‌هاست که آسیب‌شناسی کنند و برای حل آن راهکار ارائه دهند. امیدوارم این نمایش بتواند تأثیرات مثبتی بر جامعه داشته باشد و مشکلات موجود به کمک مسئولان و متخصصان رفع شود.
سه‌گانه‌ای منحصربه‌فرد را در نمایش «ذهن» خلق کردیم
در ادامه این نشست، معین رواقی، نویسنده نمایش «ذهن»، با اشاره به روند شکل‌گیری این نمایش توضیح داد: نمایش ذهن از سه بخش مجزا تشکیل شده است که در کنار هم یک کلیت واحد را شکل می‌دهند. اما چالش اصلی ما این بود که هر بخش به‌طور مستقل نیز قابل‌درک باشد؛ به این معنا که اگر مخاطب تنها یکی از بخش‌ها را ببیند، باز هم یک نمایش کامل را تجربه کرده باشد.
این نویسنده ادامه داد: این سه نمایش با نام‌های «زار»، «هار» و «نار» پشت سر هم اجرا می‌شوند. هر کدام از این بخش‌ها در یک لوکیشن متفاوت اتفاق می‌افتند و مخاطب با فضایی جدید روبه‌رو می‌شود. با این حال، بازیگران مشترکی دارند که باید از اجرای اول به اجرای دوم و سپس به اجرای سوم بروند. این ساختار، فرایند خلق اثر را بسیار پیچیده کرد، اما با همکاری تیم درجه‌یک بازیگری و کارگردانی، موفق به اجرای این ایده شدیم.
رواقی در توضیح محتوای نمایش افزود: داستان درباره خانواده دکتر رهی است. این خانواده شامل دو فرزند و یک مادر نیز می‌شود. نمایش اول در یک استودیو ضبط برنامه می‌گذرد؛ جایی که دکتر رهی درباره مسائل فرازمینی صحبت می‌کند. در نمایش دوم، مخاطب به خانه این خانواده می‌رود و شرایط حاکم بر زندگی‌شان را می‌بیند. نمایش سوم نیز به جشن سالگرد ازدواج اختصاص دارد. تمامی این اتفاقات در یک روز رخ می‌دهد و در نمایش سوم سرانجام این جشن به تصویر کشیده می‌شود.
وی درباره سختی‌های تولید این اثر بیان کرد: از شروع نوشتن تا تمرینات و اکنون که به مرحله اجرا رسیده‌ایم، سختی‌های زیادی را تجربه کردیم. تمام تلاشمان این بود که به مسائلی اشاره کنیم که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. امیدواریم مخاطبان نیز این اثر را دوست داشته باشند.
این نویسنده در پایان اعلام کرد: سه‌گانه نمایش ذهن به‌صورت پشت‌سرهم و در یک زمان مشخص اجرا خواهد شد. زمان اجرای هر سه نمایش به ترتیب از ساعات ۱۷، ۱۹، ۲۱ آغاز می‌شود و امیدواریم تجربه‌ای درخور و جذاب برای مخاطبان رقم بخورد.
نمایش «ذهن»، تجربه‌ای تازه در اجرا و روایت
عادل توکلی، کارگردان این نمایش، درباره روند شکل‌گیری این پروژه تأکید کرد: اگر بخواهم شروع این کار را توضیح دهم، باید به سال ۹۸ برگردم که ایده اولیه شکل گرفت. بعد از پروژه‌پردازی، حدود هشت ماه پیش استارت اجرایی آن زده شد. نمایش «ذهن» برخلاف نمایش‌های رایج، تلاش دارد تا بر پیامدهای شرایط مصنوعی برای خانواده تمرکز کند. هر فردی در این شرایط می‌تواند به موجودی متفاوت تبدیل شود.
وی درباره مکان‌های اجرای این نمایش گفت: «ذهن» در سه لوکیشن مختلف در شهر اجرا خواهد شد؛ اپیزود اول در استودیو ضبط برنامه (در پردیس تئاتر مستقل)، اپیزود دوم در یک خانه (واقع در بولوار وکیل‌آباد، بین جلال و هاشمیه که هنوز مجوز آن در حال پیگیری است) و اپیزود سوم در یک کافهکتاب (کافهکتاب «اثر»). ترتیب اجرا نیز به این شکل است: پردیس تئاتر ساعت ۱۷، خانه دکتر رهی ساعت ۱۹ و کافهکتاب ساعت ۲۱.
توکلی درباره همکاری‌اش با معین رواقی، نویسنده اثر، خاطرنشان کرد: ما از ابتدا جلسات متعددی برای هماهنگی ایده‌ها و نوشتن متن داشتیم. نزدیک‌بودن دیدگاه‌هایمان باعث شد این همکاری به نتیجه برسد. تحقیقات میدانی و بررسی خانواده‌های متفاوت در روند نگارش نقش مهمی داشت. هدف ما این بود که آسیب‌های خانوادگی و تأثیر ارتباطات ناسالم را بر اعضای خانواده به بهترین شکل به مخاطب منتقل کنیم.
او در معرفی تیم اجرایی افزود: آقای حسین اکبرپور، کارگردان باسابقه و بازیگر حرفه‌ای، و خانم مهسا ستوده‌نژاد و آقای آرش تبریزی، از بازیگران مطرح شهر، در این پروژه با ما همکاری دارند. انتخاب بازیگران و تیم اجرایی، تأثیر زیادی بر کیفیت این اثر داشته است.
این کارگردان در ادامه، تصریح کرد: ما حتی می‌توانیم این نمایش را در مکان‌های عمومی مانند خیابان یا مترو اجرا کنیم. هدف این است که تجربه تئاتر از سالن‌های مرسوم خارج شود و مخاطب در فضایی متفاوت با اثر روبه‌رو شود. این رویکرد می‌تواند مفهوم تئاتر را برای تماشاگران تغییر دهد و تجربه‌ای متفاوت ایجاد کند.
آینده تئاتر پردیس مستقل در مشهد
در پایان، توکلی درباره وضعیت پردیس تئاتر مستقل بیان کرد: متأسفانه هیچ حمایتی از این مجموعه نشده و با هزینه‌های سنگین نگهداری مواجه هستیم. فعلاً می‌توانیم با حمایت‌های محدود تا پایان سال ۱۴۰۳ ادامه دهیم، اما به‌نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۴ این پردیس تعطیل شود. این موضوع، ضربه بزرگی به فضای فرهنگی شهر وارد می‌کند.
وی ابراز کرد: هدف ما خلق اثری است که بتواند مسائل کمترمطرح‌شده در جامعه را با زبانی تازه بیان کند. امیدوارم مخاطبان از این تجربه متفاوت لذت ببرند و «ذهن» بتواند جایش را در میان آثار تأثیرگذار تئاتری بازکند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
